Yabancı çalışanların sosyal güvenliği

1.Sosyal sigorta hükümleri açısından

5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesine göre; hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar sigortalı sayılır.

Bu hüküm, mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanlar hakkında da uygulanır.

5510 sayılı Kanun’un “Sigortalı sayılmayanlar” başlıklı 6’ıncı maddesine göre;

Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları hükümlerinin uygulanmasında;

Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tâbi olduğunu belgeleyen kişilerle, Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tâbi olanlar, sigortalı sayılmazlar.

Bu hükümlere göre;

1. Mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış bir ülke uyruğunda olan,
2. Yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen,
   Yabancılar, Türkiye’de sigortalı sayılmayacaktır.

Yukarıda yer verilen ülkeler haricinde bir ülkeden Türkiye’ye gelen ve bir işverene bağlı olarak hizmet akdi ile çalışan yabancıların Türkiye’de sigorta edilmeleri gereklidir.

Yabancı ülkede kurulu bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilenler ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyenlerin Türkiye’de ayrıca sigortalı olmalarına gerek bulunmamaktadır.

2. Genel sağlık sigortası hükümleri açısından

Mütekabiliyet esası da dikkate alınmak şartıyla, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişiler, genel sağlık sigortası hükümleri kapsamında kabul edilmektedir.

Türkiye’de oturma iznine sahip olan ve yabancı bir ülkede de sigortalı olmayan kişiler, Türkiye’de 5510 sayılı Kanun kapsamında “genel sağlık sigortası hükümleri” kapsamında kabul edilecektir.

Bunlara sağlık hak sahipliği oluşturulabilmesi için Türkiye de bir yıldan fazla ikamet şartı bulunmaktadır. Bir yıldan sonra GSS pirimi kesilmektedir. Ayrıca Vatandaşlık numarası alınması gerekmektedir.

3. İş kanunu açısından

Türkiye’de istihdam edilen yabancı uyruklu kişilerin de çalışma saati, fazla mesai, ücretli ve ücretsiz izinler, kıdem tazminatı ve ihbar önelleri, toplu sözleşme hakkı, hizmet sözleşmesinin akdi ve feshi gibi 4857 sayılı İş Kanunu uyarınca düzenlenen bütün konularda Türk vatandaşları ile aynı haklara sahiptirler.

4. İşsizlik sigortası açısından

Türkiye Cumhuriyeti ile mütekabiliyet esasına dayalı olarak sosyal güvenlik anlaşması imzalamış ülkelerin vatandaşları, bu anlaşmalara göre Türkiye’de çalışmaları durumunda işsizlik sigortasına tabiidirler.

Ülkemiz sosyal güvenlik alanında 22 sözleşme imzalamıştır.